Blog pechado… pero sede benvidos

Houbo un tempo en que tiña unha bitácora en Blogaliza, Chove en Ningures, ó que lle facía compaña un blog xemelgo en Global Galicia, Neva en Ningures. Isto durou ata o verán do 2015. Hoxe ambas versións están pechadas. Como penso que algúns artigos lle poden ser de interese a alguén, abrín este blog aquí cos textos antigos, para quen os queira consultar.

Os textos abranguen do 2006 (resgatados dun protoblog prehistórico en blogspot) ata o 2015, e atravesan a época da eclosión, auxe e declive da blogosfera galega: o blogomillo, a nosa primeira rede social. Volvendo ós textos, non vaiades pensar que estou moi orgulloso da meirande parte deles, moitos son obra da inmadurez e da rapidez do contexto. Pero unha cousa é pechar o pasado e outra renegar del.

Por falta de tempo, non volvín editar nin corrixir estes textos. Algúns teñen erros, imaxes que non se cargan… só pido que se consideren no contexto da data no que foron escritos e perdoedes as anomalías “técnicas”. As artísticas… aquí estou para as vosas queixas.

Este blog queda aquí como museo, pero non se actualizará, non haberá artigos novos. Si os haberá na miña nova páxina, que é:

franciscocastinheira.gal

(Novo blog: https://franciscocastinheira.gal/blog/ )

Blog en castellano: franciscocastinheira.com

Aí podedes consultar cousas sobre a miña obra e novidades arredor da miña escrita. Pero non esperedes novas postaxes neste blog, porque non as vai haber. Esa etapa concluíu. Agora, se queredes botar un ollo ás antigas, adiante. Benvidos.

O irmán, novo relato en Palavra Comum

Orixe: O irmán | Palavra comum

Tardou moito, demasiado. Mais xa hai novo relato meu en Palavra Comum, revista cultural na rede da que son colaborador habitual e na que debería colaborar máis habitualmente. Mellor non me enguedello.

O relato chámase O irmán e sería moi acaído para o cada vez máis controvertido Día das Letras, o pasado 17 de Maio. Mais as cousas saen cando saen, e aquí o tedes, a mediados de Xuño. Unha ficción no mundo literario galego, vós diredes se é realista ou non. Agardo que vos guste.

Todos os meus relatos en Palavra Comum

Crónicas escocesas

Xa hai uns días que regresei da visita en Aberdeen, transcorrida entre o 28 e o 31 de Maio. O pouco tempo que levo reintegrado na rutina estiven poñendo en orde as miñas fotos, que están como as miñas lembranzas desa estadía: fermosas, caóticas, en diferentes carpetas sen conexión aparente, ocultas ou repetidas. Así que tentaremos poñelo todo en orde e contalo desde o principio.

Como xa contara, participei nuns talleres literarios en Regensburg, por aquilo de tentar escribir dun xeito creativo en alemán, lingua que domino máis ou menos ben pero da que nunca terei o dominio e a naturalidade que teño coa miña lingua materna.

Bandeiras de Aberdeen e Regensburg na Casa do Concello

Regensburg está irmanada con moitas cidades, coas que abriu vías de cooperación cultural: Pilsen (Chequia), Tempe (Arizona, USA), Clermont-Ferrand (Francia), etc., mais o irmanamento máis antigo é coa cidade escocesa de Aberdeen. Este ano é o sesenta aniversario e para conmemoralo convocouse un concurso literario en ámbalas cidades. Seleccionaríanse vinte textos (dez de Aberdeen e dez de Regensburg) e publicaríase un libro conmemorativo. Desde o taller animáronos a participar, e tiven o atrevemento de escribir un texto en alemán e envialo. E eles tiveron o atrevemento de premialo e seleccionalo para o libro. Imaxinade a miña ledicia. Gañar un premio literario noutra lingua, o idioma co que pelexo todos os días, pelexas que adoito perder, e por riba que mo publiquen.

Mais as ledicias non remataron aí. O concello de Aberdeen decidiu lanzar o libro como se merece no seu May Festival e para iso convidou a dous dos autores da parte alemana. Un fun eu, para a miña sorpresa e emoción. A outra, a miña compañeira de viaxe, a novísima Lena Dirnberger, que xa pode dicir que ten un texto (merecidamente) premiado ós seus vinte aniños.

Passages, o libro.

Nada máis chegar, puxéronme o libro na man: chámase Passages, New Writing from Aberdeen and Regensburg. A edición estivo a cargo do bo de Shane Strachan e da editora regensburguesa Edition Vulpes. Cada texto está en inglés e alemán, e tradución dos textos nas dúas direccións estivo a cargo da aberdoniana Helen Stellner, que xa hai moitos anos que cambiou Escocia por estas ribeiras bávaras do Danubio. O volume é sinxelo e fermoso. Cabe a curiosidade que se podía participar con textos escritos nos dialectos locais: bávaro en Regensburg e o doric, o inglés-escocés propio de Aberdeen. Helen tivo a feliz idea de traducir os textos en bávaro a doric e viceversa, para que non perderan o seu achegamento e o seu sabor local.

A visita foi intensa e afortunada. Tratáronnos a Lena e a min como reis. Os propios Shane (autor novo e coordinador de Write Aberdeen) e Helen exerceron de magníficos anfitrións. Amosáronnos os segredos da fermosa Aberdeen e mesmo nos levaron a excursións, que logo relatarei.

Helen Stellner, Lena Dirnberger, este que escribe e Shane Strachan na asociación artística Seventeen de Aberdeen.

O sábado 30 de Maio foi o grande día: a presentación do libro e a lectura dos participantes. Foi unha experiencia. Foron e leron oito dos dez participantes escoceses, ademáis de Lena e de min mesmo, que suei gordo para ler en inglés. Por riba, tocoume ler de último. Mais todo foi ben.

Aquí, sufrindo en inglés. Mais feliz, non pensedes.

Despóis, houbo unha recepción na casa do concello, a cargo do alcalde (en Escocia ó cargo chámaselle Sir Provost), cos autores e outros convidados.

We celebrated a new book – Passages – launched @aberdeenuni#MayFestival with a civic reception at the Town House. pic.twitter.com/C8zQXdcORa

— LordProvostAberdeen (@LordProvostAbdn) May 30, 2015

//platform.twitter.com/widgets.js

O salón do concello é impresionante e solemne, mais o ambiente cos outros escritores foi distendido e entretido. E si, houbo pinchos. Sempre había pinchos. É unha terra celta como a nosa, na que a hospitalidade se rexe por un parámetro: o convidado non pode marchar con fame.

O alcalde, Shane e os escritores do libro que asistiron ó acto (os escoceses, Lena e mais eu). Boa xente!

Aberdeen é unha cidade inesperadamente fermosa. En contraste coa tranquila e medieval Regensburg, Aberdeen non mira atrás á historia nin se preocupa demasiado polo turismo, senón que vive no presente. É unha cidade viva, ruidosa, barullenta mais con recunchos encantadores. Vivía da pesca e do seu importante porto ata os anos 70, mais este sector desapareceu para dar paso ó fornecemento das plataformas petrolíferas do mar do Norte, das que Aberdeen é un dos portos base máis achegados. Non hai petroleiros, senón inmensos cargueiros que fornecen ás plataformas de todo o necesario, incluídos os traballadores.

Porto de Aberdeen

Mais o pasado tamén deixou un barrio histórico ben conservado. Aberdeen é famosa por ser a Cidade do Granito, a pedra local que lle dá a súa cor gris característica.

Marischal College

Castlegate

Cemiterio da Kirk (Igrexa) de St. Nicholas. Gaivotas por toda a cidade, por todas partes. Punto de conexión coruña.

Mais un puntazo a favor de Aberdeen: ten mar. Non só iso: ten praia, a unha distancia camiñable do centro.

A un extremo da praia, aillado da cidade polo porto e esquecido pola especulación, está o antigo barrio pesqueiro do Footdee ou Fittie. As casas de pescadores recuperáronse e decoráronse en plan kitsch, e son sé de iniciativas artísticas.

Os nosos anfitrións, riquiños ata o exceso, non se contentaron con amosarnos a cidade, senón que nos levaron coñecer unha Escocia algo máis profunda, tampouco lonxe de Aberdeen: a vila costeira de Stonehaven.

Porto de Stonehaven

As principais atraccións de Stonehaven son a súa praia e, a milla e media de camiñada, as ruínas do castelo de Dunnotar, tan impresionantes por si mesmas como o seu enclave, metido no mar entre cantís. Albergou gloria e tamén historias terribles, como era habitual: asedios, masacres e asasinatos, mais hoxe só hai paz, historia e boas vistas.

Chorima escocesa

E que máis vou contar de Escocia. A xente é amable e educada. Hai toxos, mais os camiños están libres para camiñar. Ata as vacas son amables.  O fish and chips, que eu pensaba que era unha friturada de peixe sen moito mérito, está boísimo. Cómese ben, en xeral. O peixe é fresco, a carne non falta. Con todo non cheguei probar o Haggis, a comida nacional, unha especie de botelo de año. E o símbolo nacional eles din que é o cardo na botánica, o whisky nos licores (unha relixión aquí, non é un estereotipo) e o unicornio na heráldica, mais son tamén inventores de grandes avances da humanidade como a barra de Mars fretida. Vou repetir o concepto. Collen unha barra de chocolatina de Mars. Empánana. E frítena. Eu vino. E comino. Cambiou a miña vida, para mellor. E o estado das miñas arterias, para peor.

Barra de Mars fretida. Apuntádeo. Non o tentedes na casa. Ou si.

En fin, non me gusta empeñar a miña palabra en van, mais esta foi unha das viaxes que sei que vou repetir. Volverei a Escocia: deixei amigos, a terra é fermosa, o whisky quenta o espírito, o clima… ben, o clima explica o do whisky. Outro lugar fermoso e outra boa xente á que me levou o meu costume de emborranchar folios con historias. A literatura, esa axencia de viaxes.

O libro tamén se presentará en Regensburg, por suposto, e agardo que o concello trate tan ben os convidados escoceses como eles nos trataron a nós. En canto ó meu relato, non esperedes marabillas, xa vos dixen que o escribín en alemán e que precisei dunha corrección allea. En todo caso, sacareino por aquí en galego. Xa contaremos!

BONUS: Shane Strachan, un dos meus anfitrións en Caledonia e tamén escritor, tamén relatou o acontecido, remontándose ó irmanamento literario entre as dúas cidades, no seu blog (en inglés).

Rumbo a Escocia

Que ten que ver Baviera con Escocia? Que teñen que ver as saias kilt cos pantalóns lederhosen? E se atopamos algunha relación, que teñen que ver as dúas con Galiza? A resposta é, coma sempre, a literatura.

Como xa comentara, houbo un bonito certame literario organizado entre as cidades de Regensburg e a escocesa de Aberdeen, irmanadas tamén no literario. Foron escollidos dez textos por cada cidade (dez de aquí en alemán estándar ou en bávaro e mais dez de alí en inglés ou no dialecto do nordeste de Escocia, o doric) e publicaranse os vinte nunha edición bilingüe. E como xa relatara, participei modestamente con un relato escrito en alemán, Zurück (Regreso), e tiven a ledicia de saber que foi escollido para esta publicación.

Pois ben, por se non fora pouca a satisfacción de escribir un texto meu en alemán, unha lingua para min aprendida, e de gañar con el un pequeno premio (grande para min) e por riba ser publicado nun libro bilingüe, veño de saber que fun convidado xunto con outra participante alemana a ler os nosos textos en Aberdeen no lanzamento do devandito libro. Toda unha honra! Aló estaremos a finais de Maio e por suposto, contaremos por aquí que demo fai un galego representando a Baviera por Escocia.

Praca coa distancia de Regensburg á cidade irmá de Aberdeen do Tempe Park (Regensburg)

 

Os alemáns de fóra de Alemaña

Hai anos que me levo decatando dunha cousa: vou coñecendo xente de aquí procedente de Rusia, Polonia e outros países do leste de Europa que porén teñen apelidos alemáns e non eslavos, húngaros ou romaneses. Son inmigrantes en certa medida, mais tamén son alemáns. Son estranxeiros, pero tampouco moito. Como se explica isto?

Sucesivas perdas territoriais de Alemaña. Isto explica en parte o fenómeno dos Aussiedler. Germanborders2“. Licensed under Public Domain via Wikimedia Commons

Son os Aussiedler ou Spätaussiedler, xentes de etnia e lingua xermana nacidos e establecidos fóra das fronteiras da actual (saliento o de “actual”) República Federal de Alemaña. A historia desta parte de Europa, no que atinxe a estados independentes e fronteiras dende o século XIX ata hoxe é extremadamente complicada, mais aí van uns conceptos básicos:

– Ata ben entrado o século XIX non existía “Alemaña” máis que como concepto político e filosófico. Había ducias de microestados, condados, marquesados, cidades independentes e minifundios varios que remataron pivotando entre dous eixos, o Imperio Austrohúngaro (Austria, sur) e Prusia (Berlín, norte). É unha lección histórica resumida “a machado”, xa o sei, pero só quero dar unha idea.

– Prusia converteuse nun estado militarizado imperialista con Bismarck e o II Reich. Para que vos fagades unha idea, este imperio chegaba ata ben entrado o mar Báltico, co territorio histórico de Prusia Oriental ata Lituania e abranguendo polo camiño boa parte do que hoxe é Polonia.

– Os prusianos perderon a I Guerra Mundial, e aí o antigo Reich reformulouse por fin nos anos vinte na chamada República de Weimar, pacífica e democrática o pouco tempo que durou e embrión da Alemaña moderna. Como vedes, perderon territorio (Alsacia, por exemplo, regresou a mans francesas) mais era un país máis extenso cá Alemaña de hoxe. Funcionou un tempo, ata que a economía se esboroou.

Deutsches Reich2“ von kgberger – own drawing/Source of Information: Putzger – Historischer Weltatlas, 89. Auflage, 1965. Lizenziert unter CC BY 2.5 über Wikimedia Commons

– E nos anos trinta do século pasado… xa o sabedes. Os nazis tomaron o poder e o austriaco do bigodiño estraño quixo expander o seu III Reich ata o infinito. Alemaña foi militarmente aniquilada na 2ª Guerra Mundial, partida en dúas (Repúblicas Federal e Democrática alemanas, capitalista e socialista) e de castigo perderon territorio: Pomerania e Silesia pasaron a Polonia, os Sudetes a Checoslovaquia, Prusia Oriental foi ocupada pola URSS e a moi xermana Königsberg mudou a Kaliningrado. É o que acontece por comezar guerras e perdelas: rematas peor do que comezaches.

Concluíndo, as fronteiras alemás retrocederon moito na primeira metade do século XX. Mais non expuxen isto para falar de trincheiras e hectáreas perdidas, senón de xente. Que pasou con eses millóns de alemáns, establecidos desde había xeracións nesas terras (dous millóns e medio de habitantes en Prusia Oriental, por exemplo) e que eran parte de Alemaña “de toda a vida” (non falo de territorios ocupados durante a guerra, como por exemplo no III Reich) cando pasaron ser súbditos doutros países? Nada bo.

No 1945 deuse unha paradoxa terrible cos alemáns destes territorios: a terra onde viviran dende sempre deixou de ser formalmente o seu país. E ademáis, comezaron sufrir o acoso soviético (os alemáns eran os “malos” e perderan a guerra, non houbo piedade, tampouco para os civís). Oficial ou oficiosamente doce millóns de alemáns foron expulsados con violencia destas terras e buscaron abeiro como refuxiados en Austria ou nas dúas novas Alemañas, países á súa vez tamén devastados polo conflicto e os bombardeos, dando lugar a unha crise demográfica e humanitaria difícil de imaxinar,

Exemplo. A carón da Regensburg que me da acobillo está a industrial Neutraubling. No 1947 era unha aldea de 53 habitantes. Catro anos despois eran 1300 almas, e en 1960 uns 3800, por mor dos campos de refuxiados dos Heimatvertriebene, os Expulsados do seu Fogar (Fonte). Isto dá unha idea non só da traxedia humana destes Aussiedler (colonos ou “alemáns de fóra”) senón tamén do impacto da súa chegada na poboación local, que pasaba tamén grandes penurias, aínda que cando menos non perderan o seu fogar.

Refuxiados do Este en Berlín, 1945. “Bundesarchiv Bild 175-13223, Berlin, Flüchtlinge aus dem Osten” by Bundesarchiv, Bild 175-13223 / CC-BY-SA. Licensed under CC BY-SA 3.0 de via Wikimedia Commons

Por outra parte había vastas poboacións de colonos xermanos en outros países que non eran parte do II Reich nin de Alemaña: Romanía, os países balcánicos, Hungría, Romanía, Chequia e ata Rusia (os “Alemáns do Volga”) e o Kazastán e Siberia. Pobos de orixe xermana, en etnia, costumes e lingua, falando cada un deles o dialecto conservado dos seus primeiros colonos (suabo, de Hessen, etc.), convivindo en minoría máis ou menos pacificamente coa maioría eslava. Falaban o idioma do país mais conservaban os seus costumes, fundaban escolas alemás, xornais… O alemán era un idioma máis neses países, a súa identidade e un cordón umbilical coa Nai Patria. Inclúo nestes grupos as minorías das minorías: os xudeus xermanos. Estas poboacións xermanas enraigadas noutros países tamén sufriron represalias trala 2ªG.M. e malia seguir sendo considerables nestes días (500000 en Polonia, 1ooooo en Romanía, etc.) a poboación etnicamente xermana nestes países reduciuse ata apenas un 10% do que era en 1945.

1976: A CDU de Helmut Kohl promove e celebra o dereito dos alemáns de Polonia a abandonar este país e establecerse na RFA. “Todos os alemáns poden vir”. By CDU [CC BY-SA 3.0 de], via Wikimedia Commons

Nos anos 80 e 90 a Bundesrrepublik abriuse e facilitou a chegada destes “alemáns do estranxeiro”. En moitos casos estes tiveron que “reaprender” o idioma de Goethe e Schiller, que falaban os avós nunha variedade dialectal e non escolarizada, mais xa un tanto perdida na xeración presente. Chegaron por milleiros, atraídos polo milagre capitalista da RFA e escorrentados pola eterna desconfianza antixermana trala guerra e, sobre todo, pola precariedade económica dos estados socialistas. Esta segunda onda de reintegración alemana son os Spätaussiedler.

Aquí tiveron e teñen que pelexar contra os prexuízos e a xenofobia dos propios alemáns. Puiden comprobar que os estereotipos contra os rusos en particular son moi marcados, e aí contan moi pouco que o ruso sexa un aussiedler de etnicidade xermana ou un inmigrante sen máis. Contáronme que para ter o permiso para establecerse en Alemaña non tiñan só que amosar o seu dominio da lingua, senón amosar as súas “raigames culturais” describindo a receita dun plato típico alemán. Non sei se tamén o tiñan que cociñar e dárllelo a probar ós funcionarios. Básicamente declinar os artigos der-die-das e facer un Schweinebraten. Manda truco.

Coñecín e traballei con moitos Spätaussiedler, alemáns étnicos acollidos, algúns xa de segunda xeración e vidos a Alemaña moi noviños de Rusia, Romanía, Hungría, etc., ou que xa naceron aquí, todos con apelido e papeis doiches, perfectamente “integrados” (horríbel vocablo) pero con morriña do seu país natal. A diferencia cos inmigrantes “normais”, os papeis din que son tanto deste país como do que deixaron atrás. Outra cousa é o sentimento.

A situación lingüística é variada: desde os que non se manexan ben en alemán ata os que si o fan pero falan o idioma do país de orixe en privado (ruso, romanés, etc.), tamén dependendo de como se conservara a tradición xermana na súa familia e de hai canto chegaran a Alemaña. Coñecín un que tiña o “combo” completo da diglosia: viñera de Romanía de raparigo como alemán étnico, oficialmente un romanés-alemán, mais a súa lingua materna era o húngaro, falada maioritariamente na súa rexión de orixe mais moi minorizada socialmente en favor do romanés.

Monumento a Kafka en Praga

Estas poboacións xermanas en países do leste deron personaxes senlleiros á literatura. Entre os escritores, por suposto, sobrancea o inmenso Franz Kafka, checo como o que máis e tamén xudeu, e que porén tiña como “patria” a lingua alemana, á que consagrou toda a súa obra. Herta Müller, Nobel de Literatura hai uns anos, é outra Spätaussiedlerin de fala e cultura xermana mais orixinaria de Romanía, hoxe acollida na Alemaña. O grande Joseph Roth, austríaco e xudeu mais nacido e criado na Galitzia, non a nosa, senón no que hoxe é Ucraína e Polonia e daquela parte do Imperio Austrohúngaro. Morreu lonxe da súa terra natal e da súa querida Austria, exiliado da barbarie nazi. Todos foron saltando por fronteiras móbiles e inestables, mais, como dixera Pessoa, a súa patria foi a súa lingua. Outro foi Vladimir Kaminer, do que xa falaramos, ruso xudeu xermánico que emigrou da URSS á RDA para ver como ó pouco ambos os dous países se esfarelaban trala Perestroika e a Reunificación. Hoxe é un escritor de éxito en Alemaña e en alemán. Outro Nobel, Günter Grass, procede de Danzig, a capital da Pomerania alemá, hoxe de nome Gdańsk e pertenza polaca. Arrasada durante a guerra, a maioría alemá da cidade foi expulsada e a obra de Grass é testemuña.

Grass“ von Florian K – Bild:Grass.jpg. Lizenziert unter CC BY-SA 3.0 über Wikimedia Commons

Este pequeno artigo, con pouco rigor histórico, non é unha tentativa de vitimizar a Alemaña na historia máis recente e lamentaría moito que así se interpretara. Quería salientar tan só como os cambios de poder, os conflictos bélicos e a violencia atrapan e desprazan os seres humanos, non só expulsándoos dos seus fogares senón tamén transformando estes en lugares novos e alleos e propiciando “retornos” que non o son tanto. As fronteiras non son inmutables, as ditaduras inxustas non duran eternamente e as identidades culturais e lingüísticas son malas de morrer.

Nomes e memoria

O outro día tirei esta foto e deume que pensar:

Foi tomada nunha igrexa parroquial de Stadtamhof ó outro lado do Danubio, antano unha cidade enfrontada a Regensburg, hoxe un barrio asimilado á cidade. Nunha parede da igrexa loce unha inmensa lápida de mármore presidida centralmente por un crucifixo, tamén impoñente. Alí figuran os nomes de todos os soldados mortos procedentes desa parroquia nas dúas Guerras Mundiais, á esquerda da cruz os da Primeira, e á dereita os da Segunda.

Isto último é unha rareza, polo que puiden observar nestes anos. Non faltan os monumentos e memoriais ós soldados, xenerais e políticos da I GM, a Grande Guerra do 14, mais non é así para os da II GM. O pobo alemán desvencéllase daquela Wehrmacht, non era o exército alemán, eran os nazis. Estamos falando dun exército que contaba con 18 millóns de alemáns (estimade a paranoia militar deste réxime criminoso) dos que houbo 3.200.000 baixas (militares, non se contan civís, FONTE).

Non atoparedes monumentos nin memoriais “persoais” a soldados falecidos en combate do exército nazi, por motivos obvios. Os mortos, desde entusiastas nacionalsocialistas ata xente sinxela enrolada á forza, foron honrados unica e privadamente polas súas familias. Nos anos de posguerra e de rexeneración democrática ninguén quería ter pasado nazi. As fotos de papá ou do avó cun uniforme militar de calquera corpo da Wehrmacht foron ocultadas ou queimadas. Si que hai memoriais para os caídos na I Guerra Mundial (usualmente anteriores á II GM, mais sobreviven ata hoxe) porque carecen deses reparos traumáticos. Aquilo foi unha guerra que se perdeu e punto. O da II GM non, aquilo foi unha vergoña colectiva para o actual pobo alemán, xa antes do inicio do conflicto bélico.

Lapa permanentemente prendida na Praza ás Vítimas do Nacionalsocialismo, Múnic

Si que hai, por suposto, monumentos á barbarie nazi (en xeral), ás vítimas do nazismo ou ó Holocausto de xudeus, xitanos e disidentes políticos. Se falamos xa non en xeral, senón en particular de nomes e apelidos de vítimas, lembrade o que contabamos das praquiñas no chan cos nomes dos xudeus deportados e asasinados. Pero non ós soldados alemáns. Outra razón é sen dúbida para evitar que eses lugares se convirtan en centros de peregrinación para os neonazis, como está pasando en certos sitios, moi ó pesar dos seus habitantes.

En canto á lápida que abre este artigo, malia o inusual de ver nomes de soldados mortos da II GM nun monumento público, tampouco atoparedes mensaxes heroicos nin laudatorios para estes militares. Tan só unha lembranza a fregueses da parroquia que morreron lonxe desta por unha guerra suicida, tráxica e sobre todo, estúpida. Só os nomes. E estes son numerosos: boa parte dos varóns da parroquia foron aniquilados na desfeita.

Berlín – Monumento ó Holocausto

Poucos pobos fixeron exame de conciencia despois dunha guerra como o alemán nas últimas décadas. Mais non todo son flores. Erguéronse desa inmensa catástrofe e convertéronse nunha nación de referencia, mais quedaron mortos nos armarios. Por exemplo, nos espectaculares xuízos de Núremberg xulgáronse os principais cabezas nazis que aínda restaban vivos, mais moitos mandos intermedios, inclusive rectores e gardas dos campos de exterminio, quedaron impunes, integrándose outra vez na sociedade civil ou aínda peor, nos corpos de seguridade e do novo exército. A Guerra Fría precisaba da súa experiencia.

Praza ás Vítimas do Nacionalsocialismo, Múnic

Adolfiño, todo ledo co seu VW Escaravello (Volkswagen=”Coche do Pobo”). Conduce o seu construtor, Porsche.

Algo que fede: os que se enriqueceron na barbarie. A Volkswagen fundada polo mesmo Hitler, a compañía ferroviaria Deutsche Reichsbahn  (hoxe Deutsche Bahn) que tan eficientemente organizou a deportación de milleiros de xudeus alemáns, que ían morrer a cámaras de gas Siemens con gas letal desenvolvido pola Bayer. Certo que a colaboración era máis ou menos obrigada, mais todas as grandes empresas alemanas da época se enriqueceron nun réxime non só brutal e sanguinario, senón tamén lambón e corrupto ata os alicerces. Moitas destas empresas son hoxe multinacionais, co agravante de teren utilizado man de obra escrava procedente dos campos de concentración. A estes si que habería que pedirlles explicacións e compensacións.

Pensemos na nosa terra. Xa, hai grandes diferencias entre o nazismo e o franquismo (mais que colaboraban un co outro) e entre a Segunda Guerra Mundial e a Guerra Civil española. Mais só os máis manipuladores e manipulados negan que o franquismo foi unha ditadura que deixou moreas de vítimas. Pois ben, o franquismo tamén tiña as súas lápidas ós “caídos”. No noso agro galego son aínda ben habituais este tipo de placas conmemorativas nas igrexas cos nomes dos soldados mortos da Guerra Civil e con elas non puido nin a Lei de Memoria Histórica. Se as ve un cidadán alemán e nos pregunta por elas, vainos ser moi difícil xustificalo. Cales son as diferencias entre as súas e as nosas? Son ben claras:

1. Tan só aparecen os “caídos” do bando parafascista ou “Nacional”. Non aparecen os “caídos” do bando republicano, nin os do campo de batalla, nin os de tantos represaliados nas súas casas, escolas, concellos, asasinados a sangue fría. Moitos dos cales, profesores, intelectuais, obreiros, labregos, mariñeiros, xente que nunca pegara un tiro. Na parroquia de Stadtamhof só había baixas por un dos bandos da contenda, pero na parroquia galega houbo seguramente mortos dos dous. Só figuran os de un, os gañadores.
2. Non lamentan sen máis a súa perda, senón que glorifican e xustifican a súa “loita”.
3. Aparecen xugos, frechas e demáis parafernalia fascista-falanxista, e proclamas que fan sangrar os ollos: “¡Españoles! La sangre de los caídos no admite traición”. (E loas a un tal José Antonio que, polo que preguntei, non era veciño da parroquia).
4. Todo no lugar público por excelencia da aldea, a igrexa, a parroquia. Patrocinado pola Igrexa Católica coa tolerancia dos gobernos democráticos municipais elexidos entre o 1977 e o 2015. Que xa son anos. Sen ningunha enmenda ou aclaración histórica ó pé. Tal cal estaba en 1936.

Do Flickr de Sento, “Arriva España”. Fonte facendo click. Dereitos de uso.

E mellor non levemos o noso amigo alemán a ver o Val dos Caídos en Madrid porque lle ía estoupar a cabeza. Que diferencia hai co teu país, amigo? Que aquí os fascistas gañaron a guerra. E a historia escríbena os vencedores.

Cando nos imos reconciliar? Cando imos lembrar os mortos, pero TODOS os mortos? Que foi dos caídos “do outro lado”, dos que moitos, aínda que a efectos humanos careza de importancia, eran bos católicos? Cantos foron soterrados en segredo, cantos están en fochancas que este goberno español indigno se nega a investigar e desenterrar? De que hai medo?

Nunha destas pracas na igrexa de Santa María de Serantes (Laxe), lugar natal do meu avó paterno, figura o nome deste entre os “caídos pola patria”. Por desgraza, non teño fotografía. Se ben o meu avó loitou na guerra trátase dun erro, porque sobreviviu a esta e non deixou este mundo ata o ano 93. Quen debía figurar nesa macabra lista era o seu irmán, a quen aló levaron pero non trouxeron de volta. Nin o un nin o outro, e estou seguro que ninguén desa listaxe, eran “fascistas”, nin ata a sublevación do 36 sabían que era tal cousa nin tiñan unha idea clara do que era un “rojo”. Eran labregos, xente sinxela á que obrigaron ir a unha carnizaría en terras estrañas como Belchite ou Teruel, a matar compatriotas por algo que non entendían. Non eran animosos voluntarios da “cruzada”, eran enrolados á forza.

O meu avó, home de poucas palabras, non falaba nunca deste tema. Pregúntome que pensaría cando lía o seu propio nome entre os dos “caídos pola patria”. Supoño que nunca se sentiu un heroe por esa loita que el non empezou e da que cando menos acadou o seu obxectivo: non caer, regresar á súa vida. Non hai honra posible en figurar nesa lista. É a lembranza grotesca dunha traxedia e do fracaso dun país

Algún día maduraremos como pobo e non borraremos eses nomes da nosa memoria. Engadirémoslle os nomes “dos outros”, darémoslle unha digna sepultura a quen non a teña, estudaremos historia e miraremos para que cousas así non volvan acontecer. Seguiremos adiante. Mais, polo de agora, borremos ese xugo e frechas da ignominia. Tempo dabondo estivo alí xa.

Aninovo, en Palavra Comum

Nunca é tarde para celebrar o Aninovo, ou felicitalo. Aínda que xa pasaramos o ecuador do mes de Febreiro. Mais Aninovo tamén é un relato novo meu, que acaba de saír na revista dixital Palavra Comum.

Podedes lelo aquí:

Aninovo

Agardo que vos preste!

Os meus relatos en Palavra Comum.

 

Os ollos do peixe

Teño un novo xoguete. Unha pequena cámara lomográfica de ollo de peixe. Que quere dicir isto, en cristián? O da lomografía explícase mellor aquí, saen unhas cores máis especiais, sobreexpostas e moi luminosas, aínda que non na miña, algo estarei a facer mal. Todo naceu de dous turistas austriacos que foron de viaxe a Praga, recén caído o telón de aceiro, e mercaron unhas cámaras soviéticas “Lomo”, xa daquela en desuso. Xogaron con elas, dispararon e cando viron as fotos en Austria, abraiáronse. Tachán. Xa temos moda hipster. Un novo enredo, no auxe da fotografía dixital. Outra frikada, diredes con motivos.

É moi semellante a esta. Foto de Steve Harwood “Lomography Fisheye“, Licenza Creative Commons. Fonte premendo na imaxe.

Do que quería esbardallar era sobre o obxectivo de ollo de peixe. Quere dicir que toma imaxes desde un grande ángulo, en concreto 170º, moito máis amplo cá visión humana. Isto queda concentrado na película nunha imaxe circular, cos extremos distorsionados. Tal e como ven os peixes. E os animais de máis abaixo na cadea alimentaria: un campo tan amplo advirte os posibles depredadores. Estes, en cambion, fitan para as súas presas, cun ángulo moi reducido pero con máis alcance e enfoque.

Callao, Madrid.

A cámara requere moita luz, mais en boas condicións lumínicas e co flash acádanse resultados abraiantes ou polo menos moi divertidos.

A Neupfarrplatz, en Regensburg

E por riba, damos unha volta atrás ó vintage: é unha cámara de película, de “carrete”. Volver á improvisación e á incógnita de non saber se a foto que acabas de facer saíu ben ou mal. O analóxico. Perder o noso obsesivo control sobre os resultados. E paradoxalmente, relaxarse e disparar. E ese suspense perdido de cando iamos “recoller as fotos” ó estudio. Na miña, por riba, o obxectivo tapa parcialmente o visor e unido a que o angular é moito máis amplo cá miña propia visión, non teño moita idea da composición da miña foto ata que a vexo despóis de revelada. Non se pode controlalo todo. Outra lección.

Lémbrame á literatura. Non só no da obsesión polo control, senón nas intencións da obra, o relatado no texto. Canto máis queres abranguer, menos enfoque, e en canto máis amplo é o ángulo, maior é a distorsión nos bordes.

Polos Mallos, na Coruña

Non estamos para retratar a realidade coa nosa ficción. Non poderiamos, e non é ese o noso cometido. O realismo leva á distorsión. Reproducir é mentir. Escribir é tirar fotos: iluminar cousas e crear sombras sobre as outras, enfocar uns eventos e desenfocar outros, ampliar ata ter unha grande escena sobredimensionada e irreal ou reducir ata enfocar como con un microscopio. Mentimos, pero para iso precisamos da realidade, é a nosa materia prima. E creamos outra realidade a partir dela, ou mellor dito, créaa o lector coa nosa axuda, se é que o fixemos ben.

Tamén nos Mallos

 

E precisamos de alguén que nos lea, aínda que sexan estas divagacións e analoxías (paralelismos) analóxicas (non dixitais). Agradézovos que as aturedes, ós que andedes por aí.

E, cun mes de atraso, feliz ano!

O Nadal en Alemaña

En Alemaña e na Baviera, xa o temos comentado, vívese moito o Nadal. Estendería a acepción de “Nadal” a “Advento”, que comprende as catro semanas anteriores ó 25 de Decembro. Isto non pretende ser un tratado de etnoloxía, senón só un achegamento seguramente cheo de inexactitudes. Disimulade. Que é Nadal.

Os mercados de Nadal

Non hai cidade ou vila que non abra o primeiro fin de semana de Advento os Mercados de Nadal ou de Advento, chamados Weihnachtsmarkt ou Christkindlmarkt aquí no sur. Son uns mercados na rúa onde se adoita vender artesanía, cousas relacionadas co Nadal (beléns ou Krippen, colgarechos para a árbore de Nadal, etc.) ou non e, o que máis éxito ten, cousas de comer e lamber e de beber. Xa chegaremos a iso. Dos máis famosos son o de Dresde e seguramente máis grande é o de Núremberg na Marienplatz, pero a min non me chistou moito, ten o que teñen todos, só que máis grande. Hainos máis fermosos en vilas pequenas e feitiñas, como Bad Hindelang. En canto a Ratisbona, como non temos unha praza tan extensa, o mercado está esparexido en varias prazas da cidade vella, sendo o máis grande o da Neupfarrplatz que vedes nas imaxes.

O máis coñecido e orixinal desta cidade é o que organiza a princesa de Thurn und Taxis, unha especie de Duquesa de Alba alemana (R.I.P.) cuxa casa nobiliaria ten sé no pazo que teñen en Regensburg, aínda que xa non residan alí. Un día falaremos da Princesa Gloria, todo un personaxe, e con iso non quero dar a entender que me sexa simpática. O caso é que arredor do castelo montou o seu propio Weihnachtsmarkt, de casetas de madeira e iluminado por fachos. Precioso para ver unha vez se pasades por aquí nestas datas. Se cadra unha vez abonda, porque cobran entrada. Para entrar nun mercado, no que as cousas non son de balde. Como oídes.

Un paseo por este mercado ou por outros máis “proletarios” sempre paga a pena. Dá mágoa pasear pola rúa en Xaneiro: o mesmo frío e mal tempo, a mesma escuridade… mais nin hai Nadal nin mercado.

Repostería e lambonadas

Lata cunhas poucas Plätzchen, despois de que unha horda de hunos (os do meu choio) case remataran con elas.

Aquí é onde o petan os xermanos. Hai mil tradicións “milenarias”, todas gorentosas para os sentidos e infames para o sistema circulatorio. Non hai casa que se prece que non faga as bolachas de nadal ou Plätzchen, haivos mil variedades, case todas combinacións de azucre, masa e manteiga e ó forno. Logo poden levar… o que se vos ocorra: vainilla, coco, pasas, noces, chocolate… Fanse en famila, usualmente con axuda dos nenos, e logo compártense, lévanse o traballo e alí hai algún galego larpeiro que come delas e logo o conta no blog.

Lebkuchen. von Leon Brocard from London, UK (DSC06891Uploaded by Pirkheimer) [CC BY 2.0], via Wikimedia Commons

Outras raíñas lambeteiras do Nadal son as Lebkuchen. Son unha especie de bolachas circulares grandes (uns 8 cm. de diámetro) que veñen en paquetes de seis ou oito. Teñen froitos secos (améndoas, noces, avelás) e especias para parar un carro (canela, xenxibre…) e logo un glaseado de azucre ou chocolate. Estes paquetes adoitan vir nunhas latas ben fermosas. Son tamén típicas de Núremberg, tanto como é o turrón de Alacante: serán de alí pero hainos por todo o país. Tamén son típicas as casiñas de Lebkuchen.

Tamén lles presta o mazapán (agasallan porquiños de mazapán polo Aninovo, traen sorte), pero sonlles descoñecidos os nosos turróns, polvoróns, mantecados, etc., cousas en realidade máis árabes ca centroeuropeas. O que non falta é o Stollen, orixinario de Dresde, un biscoito compacto de masa, azucre e mazapán. Outras son as Spekulatius, unhas bolachas finas de caramelo e especias moi ricas para comer no momento mais que na maleta se desintegran en farangullas. Comédeas xa.

O Glühwein

Cuncas de Glühwein da miña cativa colección. A de Regensburg aprézase o Christkindl, xa chegaremos a iso.

Por bonitos que sexan os mercados de Nadal, decembro en Alemaña non é sinónimo de tempo agradable, e perder un par de horas entre as casetas é sinónimo de aterecer de frío a medio prazo. Así que inventaron o Glühwein (“viño candente”), unha sorte de viño quente especiado que serven á temperatura da lava do volcán do Krakatoa. Un par de grolos abondan para quentar o espírito e/ou abrasar o esófago. Sérveno nunhas cuncas que ás veces son verdadeiras lembranzas do mercado e da cidade. Se queres quedar con elas, non hai problema: o Glühwein véndeno cun recargo de dous euros sobre a cunca, que che devolverán na caseta cando ti lle devolvas o recipente. Se quedas coa cunca, non pasa nada: xa a pagaches.

Ó Glühwein tradicional engádenselle agora hai mil variantes modernas: cun chorro de ron, de sabor amorodo ou baias, que sei eu. Comezade polo tradicional, facédeme caso. Para os nenos e para os que non queiran ou poidan beber alcohol hai ponche (Kinderpunsch), igual de quente. Para os máis atrevidos, o Hitzkopf (“cabeza ardente”), unha beberaxe parecida ó Glühwein mais trocando o viño por sidra.

Que ven na tele

Moi pouco diferente do que hai que ver ó sur dos Pirineus. Especiais de Nadal con friquis cantantes de Schlager (a canción lixeira xermana), non hai mensaxe do Rei porque isto é unha república, pero si que Angela ten unhas palabras. Películas nadaleiras americanas e refretidos. Pero se os súbditos do Tío Sam reven sempre nestas datas Que fermoso é vivir, os doiches tamén teñen a súa película icónica, Die Feuerzangebowle. Este nome impronunciable e intraducible denomina un ponche alcohólico flambeado, unha especie de queimada de Nadal. Arredor das lapas desta beberaxe os protagonistas deste filme reviven e reinventan os seus anos escolares.

Non vin a película, mais aquí é de culto, mesmo a poñen nos cines. Data do 1944, e é un remake de outra da década anterior, mais a que repiten é a do 44. Houbo outra versión en 1970, mais foi un fracaso.

E por Noitevella poñen a curta Diner for two, da que xa falara outro ano. É un sketch británico tamén do ano da pataca, mais que segue a ter chiste. Póñoo aquí outra vez, que o vídeo da outra ligazón faleceu.

 

O calendario de Advento

„Marianne Schneegans Adventskalender“ de Marianne Schneegans – Nachlass von Marianne Schneegans. Lizenziert unter CC BY-SA 3.0 de über Wikimedia Commons.

Son uns calendarios que abranguen do 1 ó 24 de Decembro. Cada día ten normalmente cadansúa caixiña ou pestana numerada que agocha un pequeno chocolate. Ou sexa, cada día un bombón, ata chegar á Noiteboa. Hainos tamén que teñen na vez de chocolate un debuxo, por suposto, relativo ó nadal. Poden ser verdadeiras obras de arte.

A cousa se puxo barroca nos últimos tempos e hoxe hai Adventskalender do Bayern de Múnic, de publicidade, ou que na vez de chocolate teñen gominolas Haribo, xoguetiños, infusións de diferentes sabores, ou eróticos para adultos. E por suposto con motivos de películas ou debuxos animados. Teño un amigo que recibiu un dos Simpson de agasallo, e descubriu que o calendario non chegaba ó 24, senón ó 31. Viva Springfield!

Gardan relación co Advento tamén os Adventskranz, unhas coroas vexetais con catro candeas grosas. Acéndese unha candea por cada domingo de Advento, polo tanto chégase á Noiteboa coas catro velas acesas.

Quen trae os agasallos? Nikolaus, o Christkindl e o Weihnachtsmann

A tradición máis antiga de agasallos é a do San Nicolás, o Nikolaus. Xa falamos dela polo miúdo hai anos. Non se celebra en Nadal, senón que é un aperitivo deste, o 6 de Decembro. É un bispo-santo boíño que trae lambonadas e agasallos ós nenos bos. Vai en compaña do seu criado Ruperto (Knecht Rupprecht) ou, aquí no sur, unha especie de diaño Krampus que zorrega ós nenos malos e arrepía ós demáis. Nunca chega o sangue ó río e cada neno recibe o seu agasallo. E, sobre todo, proliferan en todo establecemento os Nikolaus de chocolate para agasallar.

„Christkind in Struwwelpeter 1845“ von Heinrich Hoffmann – → Lizenziert unter Gemeinfrei über Wikimedia Commons.

No sur (Baviera, Austria, Suíza…) trae os agasallos o día de Nadal o Christkindl, literalmente “o neno Xesús” pero que en apariencia non ten moito que ver coa iconografía relixiosa. Represéntase cun neno, as máis das veces unha nena, de melena dourada e ás de anxo. Ninguén o viu nunca, mais toca unha campá para facerlle saber ós nenos que os agasallos xa están ó pé da árbore. Foi un invento dos protestantes luteranos para desprazar o moi católico San Nicolás, pero curiosamente a súa tradición está máis presentes nas rexións católicas como Baviera. Si. A min tamén me parece raro. Nikolaus mola máis.

Mais a competencia é dura e vén de fóra. O gordo chungo de Papá Noel, aquí Home do Nadal ou Weihnachtsmann, que non é máis que o Santa Claus dos americanos, que á súa vez non é máis ca un refretido do propio Nikolaus de Centroeuropa coas cores da Coca-Cólida. Mais a metrópole é poderosa e despraza ás tradicións. Preguntádelle ó Apalpador.

„Sternsinger Segensbitte Marienberg“ von Papiermond – Transferred from de.wikipedia (Original text : selbst fotographiert). Lizenziert unter Gemeinfrei über Wikimedia Commons.

Os que non traen nada son os Reis Magos. O día dos Reis, 6 de Xaneiro, é feirado nas rexións católicas e andan os nenos cantando e pedindo polas porta para obras de caridade ou para a parroquia (QUE NON É O MESMO!-na miña opinión). Ós fogares xenerosos píntanlle con xiz no marco da porta as iniciais dos tres reis xunto co ano, e así quedan “bendecidos” para os doce meses. Por exemplo, para o 2015 a lenda será: “20+C+M+B+15”, de Caspar, Melchior e Balthasar, ou tamén “Christus mansionem benedicat”, Cristo bendiga esta casa. Pero de agasallos, nanai. Aquí o tempo de Nadal comeza antes ca na nosa terra (se tiramos fóra o Cortinglés), mais remata o 26, que tamén é feirado. Hai grandes xantares familiares o 25 e o 26, mais o 24 non fan grande cousa: é só a noite dos agasallos. O 27 retiran os adubíos nadaleiros, as árbores… o Nadal rematou. En Fin de Ano tiran petardos e pirotecnia e van de festa, mais a cousa xa non ten nada que ver co Nadal. E quen non comezou traballar ou a escola o 27 de Decembro, faráo o segundo día do ano.

Como a min sempre me toca vivir o Advento en Alemaña mais procuro escapar no Nadal para a casiña en Galicia, estas datas nadaleiras cunden moito. Así que igual me vedes por aí, se non estades atentos. Felices Festas a todos! Pasade ben o solsticio!

 

O xogo de Merkel: inmigración si, inmigración non

Moitos mirades a Alemaña con envexa, e non é estraño. Un dos países máis desenvolvidos de Europa, unha economía que turra de toda a UE (xa que Francia non se dá erguido e Gran Bretaña anda ó seu), en comparación co noso paisiño, cheo de crises (en plural), paro, corrupcións (tamén en plural) e sensación de impotencia, opresión, depresión e carraxe. E tamén mirades os seus políticos, a Merkel que rexe o destino non só do seu Estado, senón tamén o de España e o resto de países que se fixeron a ilusión de coller o tren de Europa (entendida polos países de Europa con bo nivel de vida, unha terceira parte) e acabaron descarrilando.

Pantone Merkel. Elixe a túa cor. Licencia Creative Commons de Neuewerbung.org (clicar para agrandar)

Mais, facédeme caso a un que vive aquí e que tampouco ten excesivas queixas de como lle van as cousas: Alemaña ten problemas e Merkel tamén, e non sempre se amosa como esa estadista sensata aínda que inflexible da que temos a imaxe no lonxano Sur. O seu gobernar é por moitas veces errático e contraditorio. Non vou falar de esa actitude parva de afogar as economías en crise e esnaquizar o benestar social e o consumo agardando así recuperar a economía, por aquilo de “non gastar máis do que se ingresa”, como se a economía dun país tivera a mesma complexidade que a dun neno de sete anos que recibe a paga os domingos despois de misa. Pois non, Angela, non. Non vai funcionar. Pero falemos do que acontece das fronteiras xermanas para dentro. De políticas migratorias. Velaquí o dobre discurso. O Goberno de Merkel proclamou que os profesionais europeos eran benvidos a Alemaña, sobre todo os cualificados. Lembrades? O efecto chamada funcionou en España, e expulsados pola crise o número de españois no país multiplicouse. Na meirande parte (non todos) con títulos universitarios ou profesionais que buscaban traballar “do seu” en mellores condicións ca na súa terra. Algúns acadárono, outros tamén pero tras un periodo difícil, outros fracasaron. Non é doado acceder ó mercado laboral alemán cun título e unha traxectoria laboral en outro país e sen desenvolverte ó cen por cen no idioma.

“Por favor Señora Merkel, podemos acender os motores xa?” Imaxe do Flickr de Duncan Hull. Fonte premendo na imaxe. Licenza.

Pero velaquí que o Goberno merkeliano abráianos con outra medida: aprobou unha lei que aumenta o control sobre as axudas sociais que reciben os inmigrantes comunitarios, mesmo posibilitándose a expulsión do país no caso de fraude ou mesmo sen el, cando o inmigrante en cuestión leve máis de seis meses sen traballar. Os españois, podendo sufrir o que nós lles facemos ós africanos en España. En fin. En resumo, por primeira vez un país membro da UE ameaza con expulsar a cidadáns comunitarios. Lembra ó caso recente do límite para a inmigración en Suíza, que pode facer perigar os acordos entre o país helvético e a UE, pero ollo, Suíza non é membro da UE. Alemaña si. Alemaña “é” a Unión Europea. O Goberno merkelita insiste malia todo, e nisto leva razón, que Alemaña precisa da inmigración e que se beneficia dela. A economía e o mercado laboral carburan, si, pero non nacen alemanciños e o país está en regresión demográfica. A única saída para que non se esboroe o sistema de pensións é aumentar a poboación activa coa inmigración. Non hai outra. Mais Merkel ve o ascenso de partidos eurófobos e mesmo xenófobos como Alternative für Deutschland (AfD), que lle están comendo votantes pola dereita, e pola presión do irmán bávaro da CDU, a intransixente CSU. E daquela invéntase que aquí non se vén por Turismo Social (Sozialtourismus) e que moitos estranxeiros veñen aquí a desfrutar de axudas sociais (que as hai, e son xenerosas) que non existen no seu país e das que non participaron solidariamente. Alguén decidiu que queixarse da inmigración dá votos. Pero mira unha cousa. A ver. Imos por partes. A que vén esta esquizofrenia? Precisan dos inmigrantes ou hai demasiados? En que quedamos?

Imaxe do Flickr de Andrea Barisani: Immigration. Fonte: premendo na imaxe. Licenza Creative Commons Attribution-NonCommercial 2.0 Generic (CC BY-NC 2.0).

Os sinalados co dedo non son os españois, cuantitativamente unha parte pequena da masa inmigratoria en Alemaña, aínda que con esta lei poidan verse moi prexudicados. O dardo vai disparado contra a inmigración procedente dos novos países membros da Unión, en concreto de Europa do Este e máis en concreto contra búlgaros e romaneses. Houbo unha vaga de chegados destes países que non foi masiva en xeral, pero si que foi problemática en certas cidades (Duisburgo, Fráncfort, etc.) que non estaban preparadas. Saltaron as alarmas cando presuntamente os romaneses e búlgaros foron en masa a pedir as súas axudas sociais, o célebre Hartz IV, o subsidio por excelencia do sistema social alemán. Pero, foi así? Existe esta “invasión” de chupóns con acento eslavo (ou latino)? Estas cousas corrobóranse ou desméntense con cifras, e as do Instituto do Mercado Laboral e Investigación Laboral non enganan. Un 7,7% dos residentes en Alemaña cobran o Hartz IV, e sobe ata o 14,7% no caso dos estranxeiros, lóxico, por ser máis proclives á exclusión social. Mais no caso dos súbditos romaneses e búlgaros é superior á media, mais inferior á media dos estranxeiros: un 10%. O 80% dos perceptores desta axuda son alemáns. Se falamos de fraude na percepción das axudas, non é superior procentualmente neste subgrupo que na media. Ou sexa, os estranxeiros comunitarios non perceben significativamente máis axudas, nin defraudan procentualmente máis cós propios alemáns.

Taxa de paro. Fixádevos: na primeira columna, o % de paro do conxunto de romaneses e búlgaros. A segunda, só búlgaros. A terceira, só romaneses. A cuarta, a de estranxeiros do resto dos “novos” países (Estonia, Chequia, etc.). A quinta, a dos países do sur, ou sexa, NÓS (España, Italia, Grecia e Portugal), un 10,9%. A sexta e penúltima, o paro no total dos estranxeiros en Alemaña e a sétima e última, o paro no total de Alemaña. Fonte, páxina 7

Pois claro que pode haber romaneses que defrauden, españois que só veñan aquí de festa e a cobrar o paro sen intención de traballar, e andaluces preguiceiros e galegos que respondan con preguntas. E tamén hai estranxeiros que queren traballar, e de feito traballan, e alemáns que viven da sopa boba mentres vén a RTL e beben cervexa do Aldi: non xeralicemos, por favor. As leis téñense que basear en realidades, datos e cifras, non absurdas alarmas sociais alimentadas polo sensacionalista Bild (e aplaudidas por diarios máis serios) nin en populismo electoralista. Non existe unha fraude social masiva por parte dos estranxeiros, iso é unha falacia. O que hai é medo á Armutszuwanderung, a Emigración da Pobreza, que non veñan os enxeñeiros e informáticos que agardaban e si esfarrapados non cualificados que procuren oportunidades de traballar mellor, xa veñan do Este ou empurrados pola brutal crise no Sur de Europa, na que, mira ti, as políticas da UE e do Goberno Federal e do Bundesbank e a Troika (son todo sinónimos) teñen moito que ver. Neste caso, galegos, españois, portugueses, romaneses e checos imos no mesmo barco. Efectos reais? Con que se controle mellor a fraude nas axudas non pode discordar ninguén. Expulsións directas? Meter a xente esposada nun taxi con destino a Varna, Timisoara, Chiclana ou Valdeorras? Pouco realista. O que si vai acontecer é que van dificultar as axudas ós estranxeiros (ós alemáns non, que eses votan!) e que moitos se non atopan traballo de contado terán que regresar, porque permanecer en Alemaña será insostible. Estamos falando dun país no que catro millóns de residentes, entre eles dez milleiros de españois (fonte) cobran unha axuda malia teren un emprego, porque este non abonda para sobrevivir. Eís os famosos minojobs, o segredo do desemprego cero xermano. Moito traballo, pero moi precario e con diferencias brutais de salarios entre o cualificado e o non cualificado. Se cadra con máis inspección laboral en contra do abuso (xente contratada por minijob por 15 horas semanais traballando o triple, traballadores asalariados camuflados de autónomos para non pagar S. Social, etc., etc.) solucionábanse moitos problemas.

Máis consecuencias: que a meirande parte dos españois, malia ser teoricamente obrigatorio, non fagan a Anmeldung ó chegar, que vén sendo coma o empadronamento. Se non consta que estás no país o tempo non corre e ademáis estás cuberto sanitariamente pola Seguridade Social española. Sempre hai tempo de facela, cando precisamente se atope un emprego ou se pida unha axuda, ou as dúas cousas. Por que demo o ían facer ata que non quede máis remedio? Por iso o número real de cidadáns españois e galegos en Alemaña é moi superior ó “oficial”. Así que, miña Merkel: aclárate. Ou queres inmigración (dentro dunha orde, etc., etc.) ou dis que sobramos. Daquela os estranxeiros collemos a maleta outra vez, regresamos e deixamos de pagar cotizacións e impostos directos e indirectos no teu paisiño. Porque para iso si que os Fernández e os Regueira somos tan cidadáns como os Müller: para pagar. Os dereitos son outra cousa. Pero cando marchemos, a ver como lle explicas a Herr Müller que non hai cartos na caixa para pagarlle a pensión. Non é con populismo electoralista como vas saír dese círculo vicioso. E ese é un xogo moi perigoso e pode revirarse na túa contra. Lémbrame á frase de canda nos 60-70 se abriron as fronteiras alemás para os necesarios traballadores españois, italianos e turcos: “Pedimos man de obra. E viñeron persoas“.

Mural preto da praza de San Pedro de Mezonzo, na Coruña. Foto miña, pero non sei quen o pintou. E vós? Licenza.

Nota: hai uns meses na Voz de Galicia preguntáronnos a varios inmigrantes que opinabamos desta nova lexislación e xa din unha opinión, máis abreviada.