Eu son lector antes ca escritor. Podo deixar de escribir, de feito estiven perto en moitos momentos da miña vida, mais nunca vou deixar de ler. Deixei de ler unha vez, e iso non se vai volver repetir.
Eu lía moito na infancia e na primeira puberdade, libros axeitados para aquela idade, e outros non tanto, cómics, todo valía. Mais logo contraín unha grave enfermidade mental chamada adolescencia e as lecturas quedaron arrombadas a un lado. Cando curei, xa nos anos universitarios, os libros volveron, moitas cousas novas chegaron, entre elas o pracer de compartir lecturas con quen amas, logo collería un bolígrafo de 35 pesetas e torturaría un caderno vello coas miñas pallas mentais. O amor saíuse nalgunha curva que deu a vida, mais as páxinas escritas e lidas permaneceron. E unhas cantas, e das poucas que hoxe non me causan arroibo, era Miguel Delibes.
Fascinoume. Baixo esa sequedade, estereotípica dos casteláns, e discursos de caza que repudio agachábase unha mirada á vez dura e tenra sobre a inxusta sociedade que lle tocou vivir, a España partida da posguerra. Sen barroquismos nin artificios, mais cunha humanidade que o impregnaba todo, nesas viúvas fachas, orfos, pobres, diminuídos psíquicos como o inesquecible Azarías ou xubilados aborrecidos. Marcárame o seu libro máis distinto e sentido, Señora de Rojo sobre Fondo Gris (mercado a cen pesetas nun Simago), dunha sentimentalidade autobiográfica case pornográfica, sobre a súa propia dor e lembranzas da súa falecida esposa Ángeles. Pero cada quen terá o seu favorito. O digo desde a culpabilidade, porque debe de haber unha década que non lin nada máis do de Valladolid. Mais quedaron Cinco horas con Mario, La sombra del ciprés es alargada, El Camino, Los Santos Inocentes…
E a lingua. Non era ese castelán de cartón que se oe na nosa terra, porque podemos falalo, e ben, pero non amalo, non é algo de noso. Delibes era castelán e esa era a súa lingua, de seu, e a dominaba e ela o dominaba a el, saíalle de dentro. Quixera traballar coa miña lingua como Miguel traballaba coa súa.
Entendible por outra parte, mais triste, o pouco predicamento que ten como escritor no noso eido cultural, inmerso nun conflito lingüístico, pero menos no seu propio da lingua española, sempre respetado mais pouco honrado, se cadra pola súa falta de adscrición política neste tempo de branco e negro, comigo ou contra min. E esta é unha opinión moi personal, mereceu levar o Premio Nobel máis ca moitos outros.
La hoja roja debe o seu título ós libriños de papel de fumar. Cando restaban só cinco ou dez papeis, saía unha folla vermella, un aviso de que o libriño estaba a piques de rematar. Na novela do castelán, protagonizada por un xubilado, era unha analoxía dun aviso da morte, da fin. Ó autor saíulle a folliña vermella cando superou, xa a idade avanzada, un cancro, do que saíu vivo pero que matou ó escritor, como conta el mesmo sen laiarse nas súas palabras de despedida. Pasou os seus últimos anos lúcido mais sen escribir. Esta semana Miguel marchou, mais as súas páxinas, os seus personaxes, quedaron. Boa viaxe, mestre. Saúdame a Benedetti, se o ves.
A fermosa imaxe é de Vergara, esta é a fonte.
Chove en Ningures (pechado) 